Sukcesja

Sukcesja w firmie to kluczowy proces dla zapewnienia jej ciągłości i stabilności, szczególnie w przedsiębiorstwach rodzinnych, gdzie tradycje i wartości mają wyjątkowe znaczenie. Zaniedbanie tego aspektu może prowadzić do chaosu, konfliktów lub nawet upadku firmy. Oto pięć sprawdzonych sposobów na bezpieczne przeprowadzenie sukcesji, uwzględniających takie narzędzia jak konstytucja rodzinna i fundacja rodzinna:

1. Przygotowanie planu sukcesji

Plan sukcesji to fundament bezpiecznego przekazania firmy. Powinien jasno określać:

• Kto przejmie kluczowe role w przedsiębiorstwie,
• Jak przebiegać będzie proces przekazania,
• Jakie są zasady podziału majątku i obowiązków.

Warto wzbogacić plan o konstytucję rodzinną – dokument, który precyzuje zasady zarządzania firmą i wytyczne dotyczące zaangażowania członków rodziny. Konstytucja rodzinna może określać, kto ma prawo do pełnienia określonych funkcji, jakie wartości kierują firmą oraz jakie są oczekiwania wobec kolejnego pokolenia.

2. Formalizacja działalności i fundacja rodzinna

Jednoosobowa działalność gospodarcza, choć często wybierana przez przedsiębiorców na początkowym etapie, nie sprzyja sukcesji. Przekształcenie firmy w spółkę, np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, ułatwia przekazanie biznesu, oddzielając majątek osobisty od firmowego.

Dodatkowo warto rozważyć fundację rodzinną, która umożliwia zarządzanie firmą i majątkiem zgodnie z wolą założyciela, nawet po jego śmierci. Fundacja rodzinna pozwala:

• Zapewnić ciągłość firmy, niezależnie od potencjalnych konfliktów rodzinnych,
• Chronić majątek przed podziałem w wyniku dziedziczenia,
• Ustanowić jasne zasady dotyczące podziału zysków pomiędzy członków rodziny.

3. Wyznaczenie lidera przyszłości

Przekazanie firmy to nie tylko proces formalny, ale również wybór odpowiednich osób do zarządzania. Kluczowe jest:

• Wczesne wskazanie potencjalnych liderów,
• Zapewnienie im odpowiedniego przygotowania (np. szkolenia, mentoring),
• Określenie ich roli w konstytucji rodzinnej.

Wprowadzenie fundacji rodzinnej pozwala zarządzać relacjami między członkami rodziny i profesjonalnym zarządem, unikając sporów o wpływy w firmie. Liderzy mogą skupić się na rozwoju firmy, a nie na konfliktach wewnętrznych.

4. Konsultacja z ekspertami

Bezpieczna sukcesja wymaga profesjonalnego wsparcia. Współpraca z doradcami prawnymi, podatkowymi i specjalistami ds. sukcesji pozwala uniknąć błędów i zagwarantować, że proces przebiegnie zgodnie z prawem oraz interesami rodziny.

Eksperci pomogą w:

• Opracowaniu konstytucji rodzinnej,
• Założeniu fundacji rodzinnej,
• Optymalizacji podatkowej, aby zminimalizować koszty sukcesji.

Podsumowanie

Bezpieczna sukcesja to proces, który wymaga przemyślanego planu, formalnych struktur i zaangażowania rodziny. Konstytucja rodzinna i fundacja rodzinna to narzędzia, które pozwalają nie tylko na płynne przekazanie firmy, ale także na ochronę jej wartości i spójności na kolejne pokolenia.

Im wcześniej zaczniesz planowanie, tym większa szansa, że Twoja firma nie tylko przetrwa, ale będzie się rozwijać, pozostając w rękach rodziny przez wiele lat. Pamiętaj, sukcesja to nie tylko przekazanie władzy – to także inwestycja w przyszłość Twojej firmy.

Fundacja rodzinna ma pełnić rolę zarządcy majątku firmy rodzinnej oraz zapewnić zabezpieczenie majątkowe wybranej grupy osób wskazanej przez fundatora – zwykle rodzinę. Ta instytucja umożliwi sprawną sukcesję działalności biznesowej w rodzinie.

Proces założenia fundacji  wymagać będzie sporządzenia aktu założycielskiego lub testamentu przez notariusza. Jedynie osoby fizyczne z pełną zdolnością prawną lub grupa takich osób będą mogły zostać fundatorami. W przypadku fundacji rodzinnej utworzonej na podstawie testamentu, może istnieć tylko jeden fundator.

Fundacja rodzinna będzie rejestrowana w specjalnym rejestrze fundacji rodzinnych.

Beneficjenci Fundacji rodzinnej

Fundator fundacji rodzinnej ma możliwość określenia kręgu beneficjentów oraz zakresu ich uprawnień. Wśród beneficjentów mogą znaleźć się osoby fizyczne oraz organizacje pozarządowe zajmujące się działalnością pożytku publicznego. Dodatkowo, fundator może również być uznany za beneficjenta.

Czy fundacja może prowadzić działalność gospodarczą?

Ustawa, zasadniczo, zabrania fundacji rodzinnej prowadzenia działalności gospodarczej. Takie ograniczenie wynika z potrzeby minimalizacji ryzyka związanego z taką działalnością oraz konieczności ochrony majątku fundacji. Istnieje jednak wyjątek, który obejmuje:

• Zbywanie mienia, którego fundacja jest posiadaczem lub właścicielem, pod warunkiem, że mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia.
• Najem, dzierżawa lub udostępnianie na innej podstawie mienia, którego fundacja jest posiadaczem lub właścicielem.
• Przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą.
• Nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze.
• Udzielanie wybranym podmiotom pożyczek.
• Obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej.
• Prowadzenie przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Jak opodatkowana jest  fundacja rodzinna

Dochody fundatora i beneficjenta otrzymane z fundacji rodzinnej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, lecz są objęte przepisami dotyczącymi podatku dochodowego od osób fizycznych.

Nabycie świadczeń i mienia od fundacji rodzinnej przez osoby fizyczne w związku z jej rozwiązaniem będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Stopień tego opodatkowania zależy od pokrewieństwa beneficjenta z fundatorem. Fundacje rodzinne są objęte zwolnieniem podmiotowym od podatku dochodowego od osób prawnych, jednakże nie dotyczy to świadczeń dokonywanych na rzecz beneficjenta lub fundatora ani mienia przekazanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. W takim przypadku fundacja podlega opodatkowaniu stawką 15%.

Ponadto, zwolnienie to nie obejmuje fundacji rodzinnych prowadzących inną działalność gospodarczą niż ta, która jest dozwolona przez ustawę o fundacji rodzinnej.

Fundacja a Prawo Spadkowe – zależności

Nowelizacja ustawy o fundacji rodzinnej wprowadza zmiany w przepisach prawa spadkowego dotyczących zachowku, czyli prawa bliskich krewnych spadkodawcy do żądania określonej kwoty od osób nabywających prawa do spadku. Nowe przepisy przewidują możliwość zrzeczenia się zachowku, jego rozłożenia na raty, odroczenia terminu płatności oraz obniżenia wysokości. Ponadto, otrzymane świadczenia od fundacji rodzinnej przez uprawnionego mogą zmniejszyć wartość zachowku.

Fundacja rodzinna może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe przed jej ustanowieniem (odpowiedzialność solidarna), a także za zobowiązania alimentacyjne, które powstały po jej ustanowieniu, jeśli egzekucja z majątku fundatora okaże się nieskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność). Zabezpieczenie finansowe osób, którym fundator ma obowiązki alimentacyjne, powinno być priorytetowe.

Co możemy dla Was zrobić 

Nasi doradcy służą pomocą w analizie opłacalności wdrożenia instrumentu umożliwiającego efektywne przeprowadzenie sukcesji przedsiębiorstwa, jakim jest fundacja rodzinna. Razem z Państwem omówimy korzyści wynikające z tego rozwiązania oraz zapewnimy wsparcie merytoryczne podczas procesu zakładania i funkcjonowania fundacji rodzinnej.

Sukcesja to stosunkowo nowe rozwiązanie w polskim prawodawstwie. Niemniej jednak jest bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorców, zwłaszcza prowadzących firmę rodzinną. Właściciele firm zainteresowani postępowaniem sukcesyjnym nie muszą znać wszystkich szczegółów procesu i dostępnych rozwiązań. Ta rola należy do doradcy sukcesyjnego, kto to i w czym może pomóc?

Kim jest doradca sukcesyjny?

Zawód doradcy sukcesyjnego pojawił się wraz z prawnym uregulowaniem zagadnienia sukcesji, jest to więc nowa specjalizacja, która łączy w sobie wiele kompetencji. Przede wszystkim taki doradca jest prawnikiem, a przynajmniej dobrze, jeśli ma wykształcenie w tym kierunku. Musi bowiem sprawnie poruszać się w zagadnieniach prawnych i to z kilku dziedzin, nie tylko w zakresie ustawy o zarządzie sukcesyjnym czy prawie spadkowym. Dodatkowo powinien posiadać wiedzę o podatkach oraz planowaniu finansów.

Interdyscyplinarna specjalizacja doradcy sukcesyjnego powinna zawierać w sobie również co najmniej kilka kompetencji miękkich. Dobry doradca nie tylko umie słuchać, ale również znajdować optymalne rozwiązania indywidualnie dopasowane do klienta. W przypadku firm rodzinnych często musi wypracowywać kompromisy pomiędzy pokoleniami. Głównym zadaniem doradcy sukcesyjnego jest jednak stworzenie strategii działalności firmy w przyszłości. Warto wiedzieć, że jego rolą jest opieka nad biznesem, dlatego należy rozpatrywać ją jako wieloletnią współpracę.

Czy warto korzystać z usług doradcy sukcesyjnego?

Świadome planowanie przyszłości swojego biznesu staje się coraz bardziej powszechne. Nic dziwnego, to przejaw racjonalnego i odpowiedzialnego zarządzania firmą, ale także, w przypadku JDG lub przedsiębiorstw prywatnych, dbanie o byt rodziny. Sukcesja jest więc naturalną rzeczą dla wielu właścicieli firm, a usługi doradcy sukcesyjnego gwarantują właściwie przeprowadzony proces, bez błędów i wątpliwości. Im bardziej skomplikowana struktura firmy, im więcej zawiłości w kręgu spadkobierców ustawowych, tym bardziej przydaje się wiedza i wsparcie doradcy.

Rozwój specjalizacji doradztwa sukcesyjnego bezpośrednio związany jest z rosnącym zainteresowaniem sukcesją. Nie trudno znaleźć usługi doradców, zawsze warto jednak postawić na doświadczenie i sprawdzone kompetencje.

Od niedawna polskie prawo dzięki wprowadzeniu sukcesji przedsiębiorstw umożliwia spadkobiercom dziedziczenie jednoosobowych działalności gospodarczych. Pozwala to kontynuować działalność rodzinnych firm, które często bazują na koncesjach i zezwoleniach. Czy w związku z tym spadkobiercy mogą przejąć również wydane decyzje, które obowiązywały zmarłego przedsiębiorcę?

Koncesje w przypadku sukcesji jednoosobowej działalności gospodarczej

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej umożliwia kontynuacje jednoosobowej działalności gospodarczej po śmierci jej właściciela. Warunkiem jest ustanowienie sukcesora i zarządcy, którego może powołać właściciel za życia lub spadkobiercy z zachowaniem odpowiedniego okresu od dnia jego śmierci. Wraz z przejęciem praw i obowiązków zarządca otrzymuje koncesje, zezwolenia, licencje i pozwolenia związane z działalnością gospodarczą, bez których działalność firmy nie mogłaby być kontynuowana. W okresie sprawowania zarządu przez zarządcę sukcesyjnego może on wnieść o potwierdzenie otrzymanych zezwoleń, a spadkobierca, który w wyniku porozumień ma zostać właścicielem przedsiębiorstwa w spadku, o przeniesienie decyzji na niego.

Niektóre decyzje i zezwolenia przysługują wyłącznie osobom fizycznym, które spełniają określone warunki. Mowa o licencjach lub wpisach do rejestru, które nastąpiły na skutek zdanego egzaminu potwierdzającego kompetencje. Takie decyzje i zezwolenia nie podlegają dziedziczeniu i wygasają wraz ze śmiercią ich posiadacza. Aby kontynuować działalność tych osób, właściciel przedsiębiorstwa w spadku musi osobiście uzyskać potwierdzenie posiadania odpowiednich kompetencji.

W jaki sposób przenieść decyzje i koncesje?

Decyzje związane z działalnością przedsiębiorstwa mogą być kontynuowane, jeżeli został ustanowiony zarządca sukcesyjny i w terminie trzech miesięcy od objęcia stanowiska złożył odpowiedni wniosek. Wniosek o kontynuowanie decyzji musi być złożony organowi, który ją wydał. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie przez zarządcę wszystkich warunków umożliwiających otrzymanie decyzji. Tylko takie działanie umożliwia podtrzymanie decyzji.